مروری بر فراز و نشیب‌های مربوط به تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری است. در این نوشتار سعی شده است ضمن بیان کلیاتی از حکومت و دولت در اسلام و تاریخچه‌ای کلی از آن، به شکل‌گیری دولت و حکومت در تاریخ اسلام از زمان پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) و پس از آن اشاره گردیده است.
آنگاه به تمدن اسلامی شکل گرفته در قرن چهارم هجری اشاره کرده و پیشرفت‌های صورت گرفته در این قرن در زمینه‌های علمی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مورد تجزیه و تحلیل تاریخی قرار گرفته است.
نویسنده به نقش غیر قابل انکار شیعه و علمای آن در شکل‌گیری تمدن اسلامی در قرن چهارم نیز اشاره کرده و پیشرفت‌های جهان اسلام در زمینه فقه ، قضاء ، ادبیات ، تفسیر، کلام و نوآوری‌های آنان در زمینه حکومت داری را تشریح نموده و به معرفی برخی از اندیشمندان برجسته در این قرن به همراه آثار آنان پرداخته است.